WYKŁADY Z FIZYKI
XXXI seria: JESIEŃ 2006 r.



 

Uprzejmie zawiadamiamy, że w tym semestrze wykłady z fizyki dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, organizowane przez Instytut Fizyki PAN od roku 1991 i Szkołę Nauk Ścisłych (od 1993 r.), będą kontynuowane w następujących terminach:

16 października 2006
prof. dr hab. Grzegorz Karczewski (Instytut Fizyki PAN)

O najmniejszych wąsach na świecie, o studniach i kropkach kwantowych - obiektach nanometrycznych, które zmieniają nasze życie

Rzadko zdajemy sobie sprawę, jak powszechnie w urządzeniach codziennego użytku występują i jak ważną role grają obiekty o rozmiarach nanometrycznych (1 nm to jedna miliardowa metra: 1 nm = 10-9 m). Dwuwymiarowe obiekty nanometryczne - tzw. studnie kwantowe - stanowią najważniejszą część tak popularnych urządzeń domowych jak odtwarzacze płyt kompaktowych, komputery (czytniki pamięci CD) i telefony komórkowe. Postaram sie przystępnie wytłumaczyć, na czym polega funkcja studni kwantowych w tych urządzeniach oraz dlaczego obecnie próbuje się je zastąpić kropkami kwantowymi lub drutami kwantowymi. W tym celu omówię podstawowe zagadnienia związane z generacją swiatła i przepływem pradu elektrycznego w przyrządach półprzewodnikowych. Ponadto wykład ten poświęcony zostanie przebojowi ostatnich lat w dziedzinie nanotechnologii, mianowicie whiskersom, czyli nano-wąsom. Pokażę jak takie nano-wąsy wyglądają pod powiększeniem 100 000 razy, szczegółowo opowiem jak je się wytwarza, i postaram sie wytłumaczyć dlaczego już niedługo wszyscy będziemy we własnych domach korzystać z urządzeń z nano-wąsami. Po wykładzie zapraszam do obejrzenia laboratorium technologicznego, w którym wytwarzamy nano-obiekty.


6 listopada 2006
dr Grzegorz Grabecki (Instytut Fizyki PAN)

Niskie i bardzo niskie temperatury

Będzie to wykład pokazowy na temat wpływu niskich temperatur na różne zjawiska fizyczne. Zobaczymy wiele doświadczeń ilustrujących zachowanie się różnych ciał schłodzonych do temperatury prawie -200 stopni Celsjusza. Jednak najważniejszym pokazem będzie zademonstrowanie ciekłego helu i wykazanie, że nie zamarza on nawet gdy zbliżymy się do zera bezwzględnego. Zobaczymy również, że w bardzo niskich temperaturach ołów może odpychać magnesy. Do pomocy w przeprowadzeniu niektórych doświadczeń zaprosimy przedstawicieli zgromadzonej publiczno?ci.


20 listopada 2006
dr Paweł Kaczor (Instytut Fizyki PAN)

Światło jakie jest, każdy widzi

Wydaje się, że tytułowa parafraza definicji konia z trzynastowiecznej encyklopedii opierająca się przecież na codziennym doświadczeniu każdego z nas i tak zwanym "zdrowym rozsądku" jak najbardziej odpowiada rzeczywistości. Nic bardziej błędnego!
Oko ludzkie wykorzystuje własności światła, ale my ich nie "widzimy" ponieważ nasz umysł nie potrafi ich wychwycić i zinterpretować. W serii pokazowych eksperymentów wykładowca postara sie unaocznić widowni jak skomplikowanym i pięknym "bytem" jest światło.


4 grudnia 2006
dr hab. Jacek Marczewski (Instytut Technologii Elektronowej)

Fizyczne podstawy działania przyrządów półprzewodnikowych

Wykład dotyczy podstaw teorii półprzewodników oraz podstawowych zasad działania przyrządów półprzewodnikowych. Wprowadzono pojecia: przerwy zabronionej, mechanizmów przewodzenia prądu, donora i akceptora, poziomu Fermiego. Zanalizowano działanie złącza p-n. Następnie krótko omówiono zasady działania podstawowych przyrządów półprzewodnikowych (w tym optoelektrycznych).


18 grudnia 2006
prof. dr hab. Adrian Kozanecki (Instytut Fizyki PAN)

O pożytkach z fizyki dla archeologii i historii sztuki

"Rozumieć historię materiałów - to znaczy rozumieć historię rodzaju ludzkiego i cywilizacji". To motto wykładu mówi za wszystko. Opowiemy, w jaki sposób zaawansowane metody współczesnej fizyki pomagają poznać rozwój kultury materialnej człowieka. Akcelerator narzędziem pracy historyka sztuki w muzeum? Trudne do uwierzenia, ale prawdziwe! Fascynujące historie badań - czyli fizyk detektywem!


8 stycznia 2007
doc. dr hab. Roman Puźniak (Instytut Fizyki PAN)

Fizyczne podstawy datowania w archeologii i geologii

Truizmem jest stwierdzenie, że ustalenie właściwej chronologii w badaniach archeologicznych, czy szerzej - w historii, ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia procesów kształtowania się społeczeństw, kultur... Powszechnie znana jest metoda radiometryczna wykorzystująca promieniotwórczy izotop 14C. Nie jest to jednak metoda jedyna. W trakcie wykładu zostaną omówione także mniej znane techniki takie jak metoda luminescencyjna oraz metody oparte na badaniu chemicznej i biologicznej degradacji. Zaprezentowane będzie mało znane zastosowanie zjawiska nadprzewodnictwa do określania wieku przedmiotów zawierających ołów, a nawet wykorzystanie badań zmian ziemskiego pola magnetycznego i paleoklimatologii do określania wieku pewnych obiektów.





Wykłady odbywają się w godzinach 17.00 - 18.30 w Audytorium Instytutu Fizyki PAN w Warszawie przy Al. Lotników 32/46. Poszczególne wykłady są niezależne od siebie.
Kontynuowane są również akcje Lekcje Pokazowe z Fizyki oraz Zwiedzanie Instytutu Fizyki . Zarówno Lekcje jak i Zwiedzanie odbywają się w miarę możliwości organizacyjnych, wyłącznie na indywidualne zamówienia szkół, w grupach liczących 10 - 20 osób, kierowanych przez nauczyciela. Uczestnictwo w wykładach zorganizowanych grup prosimy uzgadniać z panią mgr Urszulą Stachurską (tel.: 8436861). Również z panią Stachurską (u której znajduje się spis dostępnych lekcji pokazowych) prosimy uzgadniać terminy lekcji oraz zwiedzania.

Ponieważ każda lekcja wymaga wcześniejszego umówienia się z prowadzącym, zamówienia sali i odpowiedniego ustalenia czasu pracy w laboratorium, dlatego należy zadzwonić na około dwa tygodnie przed planowanym terminem lekcji. Nauczyciel proszony jest także o dostarczenie listy uczniów dla każdej grupy uczniów biorącej udział w zwiedzaniu.

Organizatorzy zastrzegają sobie prawo zmian tematów bądź wykładowców, jednakże same terminy wykładów należy traktować jako stałe - z pewnością nie zdarzy się tak, by w podanym terminie wykład się nie odbył.

Do uczestnictwa w wykładach serdecznie zapraszamy zarówno uczniów zainteresowanych fizyką jak i ich nauczycieli.
  Opiekun akcji
"Wykłady-Zwiedzanie-Lekcje"
dr Elżbieta Janik
(e-mail: janik@ifpan.edu.pl)
Warszawa, października 2006 r.