XXVII seria: JESIEŃ 2004 r.
|
WYKŁADY Z FIZYKI XXVII seria: JESIEŃ 2004 r. |
|
|
Uprzejmie zawiadamiamy, że w tym semestrze wykłady z fizyki dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, organizowane przez Instytut Fizyki PAN od roku 1991 i Szkołę Nauk Ścisłych (od 1993 r.), będą kontynuowane w następujących terminach: 18 października 2004 ŚWIATŁO OD KUCHNI - DOŚWIADCZENIA OPTYCZNE Z WYKORZYSTANIEM SPRZĘTU GOSPODARSTWA DOMOWEGO Do demonstracji podstawowych praw przyrody nie trzeba używać zaawansowanych technologii. Każdy przy odrobinie pomysłowości może stworzyć sobie domowe laboratorium optyczne wykorzystując proste narzędzia znalezione na przykład w kuchennej szafce. Wykładowca, posługując się dzbanem z wodą, stalowymi miskami, żyletkami i innymi tego typu gadżetami, wyjaśni między innymi na czym polega tęcza, dlaczego niebo jest niebieskie (choć czasem czerwone), oraz udzieli jednoznacznej odpowiedzi na fundamentalne pytanie: czy światło jest cząstką czy falą. 8 listopada 2004 JAK HODUJE SIĘ KRYSZTAŁY I DO CZEGO JE WYKORZYSTUJEMY W trakcie wykładu wyjaśnione zostanie czym różnią się monokryształy od powszechnie spotykanych w przyrodzie materiałów polikrystalicznych. Omówionych zostanie kilka najważniejszych metod otrzymywania kryształów. Na przykładzie jednej z nich - metody Czochralskiego przedstawione zostaną podstawowe problemy z jakimi spotykają się technolodzy otrzymujący monokryształy. Wyjaśnione zostanie również dlaczego potrzebujemy monokryształów i jak poszukuje się nowych materiałów o wymaganych własnościach. 22 listopada 2004 JAK STAROŻYTNI MIERZYLI ODLEGŁOŚĆ OD SŁOŃCA? DLACZEGO GITARA Z PUDŁEM REZONANSOWYM GRA GŁOŚNIEJ I CO NA TO ZASADA ZACHOWANIA ENERGII Po co gitarze akustycznej pudło rezonansowe? Oczywiście po to, żeby grała głośniej. Płynie stąd wniosek, że pudło rezonansowe wzmacnia dźwięk. Ale przecież dźwięk jest pewną formą energii. Głośniejszy dźwięk niesie z sobą więcej energii niż dźwięk cichszy. Skoro pudło rezonansowe wzmacnia dźwięk, to znaczy, że więcej energii rozchodzi się w przestrzeni. Czy to oznacza, że pudło rezonansowe - kawałek wyprofilowanego drewna - wyprodukowało energię z niczego? Może znaleźliśmy właśnie przykład złamania zasady zachowania energii i odkryliśmy dość oryginalne perpetum-mobile? Jeśli chcecie poznać rozwiązanie tej zagadki, zapraszam. 6 grudnia 2004 MAGNETYZM GWOŹDZIA I DYSKIETKI Odkrycia zjawisk magnetyzmu trwałego i indukowanego są uważane za jedne z najwcześniejszych odkryć ludzkości, które zostały opisane w literaturze naukowej. Informacje o magnetycznych właściwościach rudy żelaza (magnetytu) zawarł w swoich pismach grecki filozof Tales około 600 lat p.n.e., oraz wzmiankował o nich także Sokrates, ponad 400 lat p.n.e. Jest również wiele przesłanek pozwalających stwierdzić że około 2500 lat p.n.e. Chińczycy używali kompasu. Jednak dopiero w XVI wieku Gilbert stwierdził, że Ziemia jest olbrzymim magnesem. Aktualnie pytanie o "przyczynę magnetyzmu" nastręcza wiele kłopotów uczniom szkół średnich oraz studentom uczelni technicznych. Jeżeli chcesz zrozumieć "skąd bierze się magnetyzm" przyjdź na ten wykład. Będzie na nim także niepowtarzalna okazja zobaczenia domen magnetycznych. We współczesnym świecie magnetyczne nośniki informacji są przeważającą grupą wśród urządzeń tego typu. Warto więc wiedzieć jak działają i w jaki sposób zapisywana i odczytywana jest w nich informacja. 20 grudnia 2004 ZABAWY W CIEPŁO I ZIMNO Tematem pokazów będą zjawiska fizyczne związane z nauką o cieple, czyli termodynamiką. Nie muszę przekonywać jak wielką rolę odgrywają te zjawiska w naszym życiu. Przecież każdy z nas śledzi prognozy pogody, zastanawia jak się "ciepło" ubrać, mierzy sobie temperaturę ciała gdy się źle czuje, podgrzewa sobie coś do jedzenia, czy też wkłada coś do lodówki aby się schłodziło. Na przykładzie specjalnie dobranych doświadczeń spróbujemy Wam zilustrować podstawowe prawa fizyczne odpowiadające za te codzienne zjawiska. I tak, między innymi, pokażemy jak można mierzyć temperaturę bez termometru, zmierzymy ile ciepła wydziela się przy upadku kulki ołowianej na podłogę, pokażemy, że prąd elektryczny przepływający przez przewodnik może nie tylko ogrzewać ale i ...chłodzić. Ponadto w prosty sposób zademonstrujemy zasady działania różnych urządzeń cieplnych np. kaloryferów, komina, lodówki, czujnika przeciwpożarowego itd. Pokażemy jak można "zmusić" ciepło aby dla nas pracowało, czyli jak domowymi środkami zbudować i uruchomić prosty silnik. Do udziału w części eksperymentów zaprosimy publiczność obecną na sali wykładowej. 10 stycznia 2005 ATOMY NA POWIERZCHNI KRYSZTAŁÓW Współczesne metody doświadczalne umożliwiają obserwację pojedynczych atomów na powierzchni ciała stałego. Ukazały one i piękno, i nieoczekiwaną rozmaitość konfiguracji atomowych występujących na powierzchniach. Co więcej, oglądać można także migrację atomów, procesy zachodzące w trakcie wzrostu kryształu, też tworzenie się i strukturę supersieci, (czyli "półprzewodnikowych przekładańców"), oraz spontaniczne powstawanie kropek kwantowych, czyli nanokropli o rozmiarach kilkunastu nanometrów. W wykładzie przedstawię obrazy powierzchni uzyskane przy użyciu skaningowego mikroskopu tunelowego, oraz wyniki komputerowych symulacji zjawisk powierzchniowych. Wykłady odbywają się w godzinach 17.00 - 18.30 w Audytorium Instytutu Fizyki PAN w Warszawie przy Al. Lotników 32/46.
Warszawa, wrzesień 2004 r.
|